Szanowni Państwo! Mieszkańcy gmin oraz Radni Rad Gmin należących do Związku Międzygminnego PRGOK!
Zwracamy się do Państwa z kilkoma wyjaśnieniami dotyczącymi aktualnej sytuacji w gospodarce odpadami komunalnymi w naszym regionie.
Istotą utworzenia w 2013 roku Związku Międzygminnego było zgodne współdziałanie gmin, w celu lepszego przygotowania się do zmian prawnych, nazywanych „rewolucją śmieciową”. Podejmowane na przestrzeni lat decyzje Zarządu oraz Zgromadzenia Związku pozwoliły na utrzymanie stabilnej sytuacji w zakresie poprawności gospodarowania odpadami komunalnymi oraz związanych z tym kosztów. Niestety mamy obecnie do czynienia z rozchwianiem sytemu prawnego, skutkującym wzrostem kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że Związek tworzą uczestniczące w nim Gminy, które poprzez swoich przedstawicieli w Zgromadzeniu Związku podejmują decyzje odnośnie kierunków i sposobu działania w przekazanym Związkowi zakresie kompetencji, mając na uwadze dobro wspólne uczestniczących w nim Gmin. W poczuciu tego wspólnego interesu, mając na uwadze konieczność rozwijania selektywnej zbiórki odpadów, podjęto decyzję dotyczącą wybudowania w każdej uczestniczącej gminie Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. W efekcie powstało 13 takich punktów, na terenie 12 gmin członkowskich. Aby móc zrealizować ten projekt, pozyskano 85% dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zobowiązując się do utrzymania trwałości projektu przez kolejnych 5 lat, to jest do 2025 roku, obejmującej liczbę wybudowanych punktów oraz liczbę mieszkańców objętych projektem.
W podjęciu decyzji o rozpoczęciu projektu uczestniczyli przedstawiciele gmin członkowskich, którzy także udostępnili tereny przeznaczone na realizację punktów. W przypadku dwóch Gmin, Okonka oraz Wyrzyska, przed ostatecznym rozliczeniem projektu z NFOŚiGW, Rady tych gmin podjęły decyzję o wystąpieniu ze Związku z dniem 1 stycznia 2021 roku. Zagroziło to Związkowi, jako beneficjentowi przyznanych przez NFOŚiGW środków finansowych, w związku z niedotrzymaniem warunków trwałości projektu, koniecznością zwrotu całości przyznanych środków. Wskazuje na to odpowiedź, jakiej na wystąpienie Burmistrzów Okonka i Wyrzyska udzieliło Ministerstwo Klimatu i Środowiska, jako Instytucja Pośrednicząca.
„Podpisując porozumienie ze Związkiem w zakresie realizacji projektu POIiŚ, byliście Państwo świadomi zasad, które obowiązują podczas realizacji inwestycji dofinansowywanej ze środków UE, w przypadku której utrzymanie trwałości projektu, w tym efektu ekologicznego jest priorytetem. Instytucja Pośrednicząca, mając na uwadze wniosek Instytucji Wdrażającej
oraz Beneficjenta, pismem nr DFE-III.792.37.2018.AP z 28.07.2020 r. wyraziła zgodę na zmniejszenie zakresu rzeczowego projektu z 13 do 11 PSZOK, tym samym zmniejszenie wskaźnika określonego jako efekt ekologiczny, tj. liczba osób objętych systemem zagospodarowania odpadami z 173 483 do 149 930 osób, oraz zwrot części środków otrzymanych przez Beneficjenta na realizację projektu (tj. wydatków poniesionych na PSZOK na terenach gmin występujących ze Związku: Wyrzysk i Okonek) wraz z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych. Zmniejszenie wskaźników przed końcowym rozliczeniem projektu oraz zwrot środków, proporcjonalny do zmniejszonego efektu ekologicznego jest działaniem, które może zapobiec przed koniecznością zwrotu w przyszłości całości dofinansowania przyznanego na realizację projektu”.
Powyższe wyjaśnienie jednoznacznie wskazuje na słuszność podjętych we wspólnym interesie uczestników Związku działań. Ich konsekwencją stała się konieczność zwrotu przez Związek nienależnie pobranych środków finansowych w wysokości 2 340 287,33 zł, na co Związek pozyskał krótkoterminowy, wymagający spłaty do końca bieżącego roku, kredyt. Aby umożliwić tę spłatę, Zgromadzenie Związku podjęło uchwałę, na mocy której Gminy uczestniczące miały wpłacić środki finansowe w określonych wysokościach. Uchwała ta zobowiązała Gminy Okonek i Wyrzysk do wpłaty środków finansowych w wysokości pozyskanego z Funduszu dofinansowania, związanego ze sfinansowaniem części infrastruktury PSZOK trwale związanej z gruntem, gdyż z mocy prawa infrastruktura ta stanie się z dniem 1 stycznia 2021 r. własnością gmin wychodzących ze Związku.
Niestety wpłaty z tych dwóch gmin nie wpłynęły na konto Związku w przypisanym terminie. Aby więc zapewnić możliwość spłaty zaciągniętego kredytu krótkoterminowego, Zgromadzenie Związku podjęło decyzję umożliwiającą Zarządowi zaciągnięcie pożyczek od Gmin, na łączną kwotę pokrywającą zaciągnięty kredyt. Pożyczki te mają charakter dobrowolny, jednakże należy zwrócić uwagę na fakt, że Związek nie posiada wolnych środków finansowych umożliwiających pokrycie braku wpłat ze strony Gmin Okonek i Wyrzysk. Co więcej, ustalona od dnia 1 kwietnia br. stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie pokrywa bieżących wydatków związanych z utrzymaniem systemu, co wywołało konieczność podjęcia także decyzji o ustaleniu wpłat gmin członkowskich z tytułu udziału w kosztach działalności Związku. Związki gminne podlegają bowiem prawu samorządowemu, także w zakresie kształtowania swojego budżetu.
Zrozumiałe jest przy tym poszukiwanie przez Gminy uczestniczące w Związku Międzygminnym rozwiązań zmierzających do stabilizacji kosztów prowadzenia systemu i związanych z tym opłat ponoszonych przez mieszkańców. Upatrywanie poprawy sytuacji w opuszczeniu Związku wydaje się być błędem, gdyż faktyczne koszty kształtowane są pod wpływem ofert składanych przez operatorów w przetargach, a te są pochodną w głównej mierze masy odbieranych odpadów, a także kosztów ich odbioru oraz zagospodarowania. Niezwykle ważne jest przy tym, aby opłaty były wnoszone przez wszystkich do tego zobowiązanych mieszkańców, gdyż ma to bezpośredni wpływ na kalkulację wysokości ustalanych stawek opłaty.
